Σε ερωτήσεις απαντά το υπουργείο Εργασίας σχετικά με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας, για την λειτουργία και την ψηφιακή οργάνωση του χρόνου της εργασίας, στο πλαίσιο της πρώτης φάσης του νέου Πληροφοριακού Συστήματος ΕΡΓΑΝΗ II.
Εκτός άλλων, το υπουργείο επισημαίνει ότι
«Η αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία εκτός από τους εργαζόμενους πλήττει και τις επιχειρήσεις που σέβονται τη νομοθεσία, οι οποίες αντιμετωπίζουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό εκείνων που παραβιάζουν τη νομοθεσία».
Σημειώνεται ότι με το ΕΡΓΑΝΗ II αρχίζει η τελική περίοδος εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας, που θα ξεκινήσει την 1η Ιουλίου σε τράπεζες και σούπερ μάρκετ με περισσότερους από 250 εργαζόμενους.
1. Τι είναι το ΕΡΓΑΝΗ II και πώς συνδέεται με την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας;
Το ΕΡΓΑΝΗ II είναι ένα πληροφορικό σύστημα καταγραφής της πραγματικότητας στην αγορά εργασίας. Είναι μετεξέλιξη και αναβάθμιση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ I που λειτουργεί εδώ και ορισμένα χρόνια, βοηθώντας να μπουν τα πράγματα σε κάποια τάξη και να μπορεί το υπουργείο Εργασίας να έχει πολλά στοιχεία στη διάθεσή του για τη χάραξη πολιτικής και αποτελεσματικότερους ελέγχους. Το ΕΡΓΑΝΗ II θα είναι σαν μια αξονική τομογραφία της αγοράς εργασίας αποτελώντας τη βάση για τη λειτουργία της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας θα είναι ένα εργαλείο απόδειξης της προσέλευσης και της αποχώρησης του εργαζομένου από τη δουλειά του αποτελώντας εγγύηση για το σεβασμό του ωραρίου του.
Η πρώτη φάση εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας αφορά τις τράπεζες και τα σούπερ μάρκετ που απασχολούν πάνω από 250 εργαζόμενους. Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις θα πρέπει στο διάστημα 1 – 30 Ιουνίου να ολοκληρώσουν την απογραφή την εργαζόμενων τους στο ΕΡΓΑΝΗ II και να καταγράψουν τα στοιχεία εργασιακής σχέσης και ωραρίου απασχόλησης των εργαζομένων τους (ώρες εργασίας ανά εβδομάδα, 5θήμερη ή 6ήμερη εργασία, σταθερό ή μεταβαλλόμενο ωράριο κλπ.) Στους ίδιους κλάδους θα εφαρμοστεί από 1ης Ιουλίου η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας. Η απογραφή των εργαζόμενων (στοιχείων εργασιακής σχέσης και ωραρίου απασχόλησης) για τους λοιπούς κλάδους της οικονομίας θα γίνει στο διάστημα από 1.10.2022 έως 31.11.2022.
2. Τι αλλάζει σε σχέση με το υπάρχον σύστημα ΕΡΓΑΝΗ;
Το ΕΡΓΑΝΗ II οδηγεί σε ριζική αναβάθμιση των δυνατοτήτων καταγραφής του προγραμματισμού καθώς και του πραγματικού χρόνου εργασίας, συνεπώς και των δυνατοτήτων ελέγχου από τις αρμόδιες αρχές. Συγκεκριμένα: ο προγραμματισμός της εργασίας και οι πληροφορίες για τις πραγματικές ώρες έναρξης – λήξης της εργασίας θα εισάγονται ψηφιακά και θα είναι διαθέσιμα στους εργαζόμενους μέσω της εφαρμογής myErgani mobile app και σε μορφή ημερολογίου. Σήμερα υποβάλλεται αδόμητο κείμενο και επισυναπτόμενα αρχεία με περιορισμένη δυνατότητα ενημέρωσης των εργαζομένων, οι οποίοι έχουν μόνο τη δυνατότητα να δουν εκ των υστέρων τις δηλώσεις του εργοδότη. Επίσης με το ΕΡΓΑΝΗ II θα καταγράφονται για πρώτη φορά όλοι οι τύποι άδειας (σήμερα δηλώνεται εκ των υστέρων μόνο η κανονική άδεια). Πάνω απ’ όλα με την Ψηφιακή Κάρτα θα καταγράφεται για πρώτη φορά ο πραγματικός χρόνος εργασίας, αναβαθμίζοντας τις δυνατότητες ελέγχου και τήρησης του ωραρίου εργασίας.
3. Πώς διασφαλίζεται με την Ψηφιακή Κάρτα η τήρηση του ωραρίου, η πληρωμή των υπερωριών και η αντιμετώπιση της υποδηλωμένης / αδήλωτης εργασίας;
Η Ψηφιακή Κάρτα εισάγει δύο σημαντικές δικλείδες ασφαλείας που διευκολύνουν τους ελέγχους και τους καθιστούν αυτόματους και αντικειμενικούς, που είναι οι εξής:
α. Η έναρξη της εργασίας θα γνωστοποιείται αυτόματα στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ II. Το ίδιο και η λήξη.
β. Ο ελεγκτής θα γνωρίζει πριν επισκεφθεί έναν χώρο εργασίας ποιοι εργαζόμενοι πρέπει να βρίσκονται εκεί.
Εργαζόμενοι που βρίσκονται στο χώρο εργασίας ενώ έχει γνωστοποιηθεί η αποχώρησή τους ή δεν έχει δηλωθεί η έλευσή τους θα εντοπίζονται άμεσα και εύκολα από τους ελεγκτές. Έτσι θα αντιμετωπιστεί π.χ. το φαινόμενο ένας εργαζόμενος να έχει δηλωθεί για 4ωρο ενώ δουλεύει 8ωρο. Μπαίνουν οι βάσεις για να τερματιστεί αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο.
Επιπλέον, οι εργαζόμενοι θα μπορούν να αξιοποιούν τις καταγραφές της ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, για να αποδεικνύουν την απασχόλησή τους και στα Δικαστήρια. Θα έχουν μάλιστα και το δικαίωμα να εκδίδουν διαταγή πληρωμής με βάση τα στοιχεία της ψηφιακής κάρτας εργασίας, αφού αυτή θα παρέχει πλήρη απόδειξη για τον χρόνο που πραγματικά απασχολήθηκαν.
4. Γιατί δεν εφαρμόζεται η Ψηφιακή Κάρτα τώρα σε όλους τους κλάδους της οικονομίας;
Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας αποτελεί εμβληματική μεταρρύθμιση μεγάλης σημασίας, που αφορά εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους. Είναι προφανές ότι παρεμβάσεις τέτοιας κλίμακας πρέπει να δοκιμαστούν στην πράξη πριν επεκταθούν σε γενική εφαρμογή, ενώ κάθε κλάδος έχει τις ιδιαιτερότητές του. Η εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας ξεκινά από μεγάλες επιχειρήσεις και από κλάδους της αγοράς που ήδη χρησιμοποιούν συστήματα ωρομέτρησης για τους εργαζόμενους, συνήθως ηλεκτρονικά.
Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα εύκολης και άμεσης διασύνδεσης των συστημάτων τους με το ΕΡΓΑΝΗ II, αξιοποιώντας ειδική προγραμματιστική διεπαφή που αναπτύχθηκε για αυτόν το σκοπό. Πάντως, αποτελεί δέσμευση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ότι καμία επιχείρηση ανεξαρτήτως μεγέθους, πλήθους εργαζομένων και κλάδου δραστηριότητας και κανένας εργαζόμενος δεν θα εξαιρεθεί από την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Η επέκταση αυτού του μέτρου θα ξεκινήσει από κλάδους όπως οι εταιρίες security, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι ΔΕΚΟ και η βιομηχανία. Στόχος είναι επίσης την επόμενη τουριστική σεζόν (2023) να εφαρμοστεί και στον τουρισμό.
5. Τι θα γίνει με την τηλεργασία και τους εργαζόμενους εκτός έδρας;
Παραμένει ο έλεγχος με βάση την προδήλωση του ωραρίου εργασίας. Επί του παρόντος δεν θα υπάρχει δυνατότητα να «χτυπά» κάποιος κάρτα εξ αποστάσεως, γνωστοποιώντας πχ από το σπίτι ή από όποιο άλλο σημείο εργάζεται τις ώρες έναρξης και λήξης της εργασίας. Η δυνατότητα αυτή θα υπάρξει σε αμέσως επόμενη φάση, καθώς προβλέπεται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο θα ορίζει πώς θα ελέγχονται τα δεδομένα των επικοινωνιών μεταξύ του εργοδότη και του τηλεργαζομένου.
6. Πώς θα λειτουργεί στην πράξη η ψηφιακή κάρτα;
Κατά την προσέλευση / αποχώρηση στην εργασία ο εργαζόμενος θα «χτυπά» την κάρτα δηλώνοντας την έναρξη / λήξη του ωραρίου. Ο προγραμματισμός της εργασίας και οι πληροφορίες για τις πραγματικές ώρες έναρξης – λήξης της εργασίας θα εισάγονται ψηφιακά πλέον στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ II και θα είναι διαθέσιμες στους εργαζόμενους μέσω της εφαρμογής myErgani mobile app, καθώς και μέσα από το myErgani web portal (https://myErgani.gov.gr).
Η κάρτα μπορεί να είναι είτε σε φυσική μορφή, όπως οι κάρτες που χρησιμοποιούν σήμερα πολλές επιχειρήσεις για την καταγραφή των ωρών εργασίας ή ψηφιακή εφαρμογή (application) στο κινητό τηλέφωνο του εργαζόμενου που θα παράγει έναν κωδικό QR code τον οποίο θα «σκανάρει» η αντίστοιχη ψηφιακή εφαρμογή της επιχείρησης. Πρόκειται ακριβώς για την διαδικασία που εφαρμόστηκε για το «σκανάρισμα» των πιστοποιητικών νόσησης, εμβολιασμού κλπ. Οι επιχειρήσεις που διαθέτουν συστήματα ωρομέτρησης θα διαβιβάζουν μαζικά στο ΕΡΓΑΝΗ II τις πληροφορίες έναρξης – λήξης για κάθε εργαζόμενο. Για τις υπόλοιπες η πληροφορία θα διαβιβάζεται αυτόματα μέσω του application.
7. Ποια είναι διαφορά σε σχέση με τα συστήματα ωρομέτρησης και τις κάρτες που χρησιμοποιούν σήμερα πολλές επιχειρήσεις.
Η μεταρρύθμιση που αποτελεί και το σημείο – κλειδί για την τήρηση του ωραρίου εργασίας είναι η απευθείας, σε πραγματικό χρόνο σύνδεση με το ΕΡΓΑΝΗ II. Έτσι, η απασχόληση δεν θα καταγράφεται απλώς στο σύστημα του εργοδότη, αλλά ταυτοχρόνως και στο σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, στο ΕΡΓΑΝΗ II, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να γίνει επέμβαση και αλλοίωση των δεδομένων από κάποια πλευρά.
8. Ποιο θα είναι το όφελος για τους εργαζόμενους;
Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας είναι η καλύτερη εγγύηση για τον σεβασμό του ωραρίου και την πληρωμή των υπερωριών των εργαζομένων. Η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας τόσο για την καταγραφή των ωρών εργασίας όσο και για τον έλεγχο από τις αρμόδιες Αρχές αποτελούν εχέγγυα για διαφανείς και αντικειμενικούς ελέγχους, που κατοχυρώνουν τα δικαιώματα, το ωράριο, το εισόδημα και τον ελεύθερο χρόνο των εργαζομένων. Το νέο σύστημα αποτελεί επίσης εγγύηση για την απόδειξη του χρόνου απασχόλησής τους ενώπιον των Δικαστηρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας ήταν πάγιο αίτημα της ΓΣΕΕ.
9. Ποιο το όφελος του ΕΡΓΑΝΗ II και της Ψηφιακής Κάρτας για τις επιχειρήσεις;
Η αδήλωτη και υποδηλωμένη εργασία εκτός από τους εργαζόμενους πλήττει και τις επιχειρήσεις που σέβονται τη νομοθεσία, οι οποίες αντιμετωπίζουν τον αθέμιτο ανταγωνισμό εκείνων που παραβιάζουν τη νομοθεσία.
Η τήρηση του ωραρίου, η πληρωμή των υπερωριών, η αντιμετώπιση της μαύρης εργασίας αποτελούν παράγοντες αποκατάστασης συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά ενώ διασφαλίζουν παράλληλα τα έσοδα του ασφαλιστικού συστήματος και του προϋπολογισμού. Η υλοποίηση του ΕΡΓΑΝΗ II μειώνει επίσης (σε σχέση με το ΕΡΓΑΝΗ I) το γραφειοκρατικό βάρος για τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες λογιστές καθώς η τεχνολογία έχει προχωρήσει και αξιοποιούνται όλες οι νέες δυνατότητες.
Το επόμενο στάδιο…
Η εφαρμογή του μηχανισμού της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας θα είναι το επόμενο στάδιο της διαδικασίας και θα εφαρμοστεί σταδιακά, δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της ψηφιακής απογραφικής διαδικασίας του χρόνου εργασίας στο Εργάνη ΙΙ του συνόλου των εργαζομένων με σύμβαση μισθωτής εξαρτημένης εργασίας, εφόσον προηγηθεί διάλογος τόσο με την εργοδοσία όσο και με τους εργαζόμενους και θα προχωρήσει, με βάση όσα έχουν ήδη ανακοινωθεί, βήμα προς βήμα.
Ειδικότερα:
H β΄ φάση εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας αφορά καταρχάς τις ασφαλιστικές εταιρείες και τις εταιρείες security. Στη συνέχεια θα επεκταθεί στη βιομηχανία και τις ΔΕΚΟ. Περαιτέρω θα προστίθενται σταδιακά οι υπόλοιπες κατηγορίες επιχειρηματικής δραστηριότητας, για τις οποίες έχει ήδη μιλήσει η κυβέρνηση.
Σε κάθε περίπτωση, όπως έχει ήδη τονιστεί επανειλημμένα, η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας εφαρμόζεται, αφού ληφθούν υπόψη όλες οι ιδιαιτερότητες και οι ανάγκες λειτουργίας του κάθε κλάδου και υπάρξουν οι επιχειρησιακές εκείνες πρόνοιες που απαιτούνται κάθε φορά για την απρόσκοπτη λειτουργία της.
Η εικόνα για κάθε εργαζόμενο
Με βάση, πάντα, το Υπ. Εργασίας:
Μετά την ολοκλήρωση της απογραφικής διαδικασίας του ωραρίου απασχόλησης, στο Π.Σ. Εργάνη θα εμφανίζεται το προγραμματισμένο ωράριο απασχόλησης ανά εργαζόμενο, παράρτημα ή επιχείρηση σε ψηφιακή μορφή ημερολογίου.
Ο μηχανισμός οργάνωσης του χρόνου εργασίας στο Π.Σ. Εργάνη παρακολουθεί τον προγραμματισμό του ωραρίου, τις δηλωθείσες υπερωρίες και τη χορήγηση αδειών, σε ενιαία, δομημένη μορφή με δυνατότητα επεξεργασίας και προβολής του προγραμματισμένου ωραρίου απασχόλησης ανά ημέρα, σε ψηφιακή μορφή ημερολογίου. Το ψηφιακό ημερολόγιο θα είναι άμεσα διαθέσιμο και στον εργαζόμενο μέσα από την εφαρμογή myErganimobileapp, καθώς και μέσα από το myErganiwebportal για την ενημέρωση των εργαζόμενων (https://myErgani.gov.gr).
Η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας είναι σε πλήρη εφαρμογή από τον περασμένο Ιούλιο στους κλάδους των τραπεζών και των σούπερ μάρκετ που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους.
Ο απολογισμός
Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία της περιόδου έως και τις 20 Σεπτεμβρίου, το ποσοστό εφαρμογής της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας (δηλαδή το ποσοστό των εργαζομένων που χρησιμοποιούν την Κάρτα) είναι 94,74%.
Ειδικότερα:
Την Ψηφιακή Κάρτα χρησιμοποιούν 111.220 εργαζόμενοι στους δύο κλάδους, αριθμός που αντιστοιχεί στο 94,74 % του συνόλου των υπόχρεων εργαζόμενων οι οποίοι είναι 117.390 (121.313 απασχολούμενοι μείον 3.923 που κατέχουν θέσεις ευθύνης οι οποίοι εξαιρούνται από την Ψηφιακή Κάρτα).
Στις τράπεζες την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας χρησιμοποιούν 26.598 εργαζόμενοι σε σύνολο 29.181 (32.206 μείον 3.025 που κατέχουν θέσεις ευθύνης), δηλαδή ποσοστό 91,15 %. Σε 14 πιστωτικά ιδρύματα το ποσοστό εφαρμογής είναι 100%.
Το γεγονός ότι το ποσοστό εφαρμογής δεν έχει φθάσει ακόμη στο 100 % οφείλεται κυρίως στην εφαρμογή, ιδιαίτερα στις τράπεζες, συστήματος εξ αποστάσεως εργασίας/ τηλεργασίας, στην εφαρμογή σχημάτων εθελουσίας εξόδου (για τα οποία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η διαδικασία ενημέρωσης του ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ως προς τις λύσεις των αντίστοιχων συμβάσεων εργασίας), σε περιπτώσεις μακροχρόνιων αδειών καθώς και στο γεγονός ότι ελάχιστες επιχειρήσεις δεν έχουν προχωρήσει ακόμη στην εφαρμογή του μέτρου.
Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ειδοποιεί ιδιαίτερα τις λίγες επιχειρήσεις που δεν έχουν προσαρμοστεί, ότι από 1ης Οκτωβρίου θα υπάρξουν έλεγχοι για την εφαρμογή της Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας και θα επιβληθούν οι κυρώσεις που προβλέπονται στην σχετική Υπουργική Απόφαση.
Αδήλωτη εργασία
Όπως αναφέρει το Υπ. Εργασίας, η Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας μπαίνει στη μάχη κατά της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας.
Συγκεκριμένα:
ψηφιακή κάρτα εργασίας είναι το σύστημα παρακολούθησης του χρόνου εργασίας στην ψηφιακή εποχή και λειτουργείως εργαλείο για τον έλεγχο της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας.
Αποτελεί εγγύηση για την τήρηση του ωραρίου των εργαζομένων και την αμοιβή τυχόν υπερωριών σύμφωνα με τους κανόνες.
Συντελεί στην αποφυγή του αθέμιτου ανταγωνισμού που υφίστανται οι επιχειρήσεις που τηρούν τη νομοθεσία από εκείνες που εφαρμόζουν πρακτικές «μαύρης» ή υποδηλωμένης εργασίας. Πρακτικές οι οποίες δυστυχώς δεν είναι σπάνιες και εκτός των άλλων στερούν πόρους από το ασφαλιστικό σύστημα και τον προϋπολογισμό.
Η ψηφιακή κάρτα εργασίας καθιστά, επιπλέον, τους ελέγχους από την Επιθεώρηση Εργασίας διαφανείς και αντικειμενικούς και αποτελεί το «κλειδί» για την δίκαιη εφαρμογή μεταρρυθμίσεων όπως το δικαίωμα της αποσύνδεσης στην τηλεργασία, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας και η εξίσωση των υπερωριών σε βιομηχανία και υπηρεσίες.
Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας αποτελεί πάγιο αίτημα της ΓΣΕΕ
Η επένδυση για την ψηφιακή κάρτα στην πλήρη της μορφή εντάσσεται για χρηματοδότηση στο Ταμείο Ανάκαμψης προκειμένου οι απαιτούμενες επενδύσεις να υλοποιηθούν το συντομότερο. Η εφαρμογή της έχει ξεκινήσει από μεγάλες επιχειρήσεις που ήδη χρησιμοποιούν συστήματα ωρομέτρησης για τους εργαζόμενους, συνήθως ηλεκτρονικά, και θα επεκταθεί σταδιακά σε όλη την αγορά.
Η αρχιτεκτονική του συστήματος σχεδιάζεται με τρόπο που προβλέπει δυνατότητα αμοιβαίου ελέγχου της δήλωσης του ωραρίου, της υπερεργασίας, των υπερωριών κλπ. τόσο από τους εργαζόμενους όσο και από τους εργοδότες με «κόφτες» που θα αποκλείουν τις παράτυπες δηλώσεις. Έτσι αποφεύγεται το ενδεχόμενο κατάχρησης από τη μια πλευρά η υποδήλωσης της εργασίας από την άλλη
Πρόσθετα στοιχεία
Από το Υπ. Εργασίας σημειώνεται ακόμη ότι:
Το σύστημα θα διαθέτει απεικόνιση όλων των νόμιμων ορίων υπερωριών, ημερήσιου χρόνου ανάπαυσης κ.λπ. όπως προβλέπονται από τη νομοθεσία ώστε να δημιουργείται ασφάλεια σε εργαζόμενους και εργοδότες.
Το σύστημα θα διαθέτει κόφτες ώστε να εμποδίζονται οι παράτυπες δηλώσεις.
Ο μισθός θα απεικονίζεται και σε επίπεδο ώρας.
Θα υπάρχουν προβλέψεις σε τεχνικό επίπεδο για όλες τις ειδικές συνθήκες που καταγράφηκαν κατά τη διαβούλευση, όπως ενδεικτικά εργασίες εκτελούμενες έξω από την έδρα της επιχείρησης, επαγγελματικά ταξίδια, έκτακτη απουσία του εργαζόμενου για προσωπικούς λόγους κ.λπ.
Επίσης το Υπ. Εργασίας σημειώνει ότι η άμεση ενημέρωση του Π.Σ. «ΕΡΓΑΝΗ» για το χρόνο εργασίας αποτελεί σημαντικό εργαλείο και για άμεσους, αποτελεσματικούς ελέγχους. Οι ελεγκτές της Επιθεώρησης Εργασίας πριν από τον έλεγχο σε κάθε επιχείρηση θα έχουν πλήρη και λεπτομερή κατάλογο των εργαζομένων που πρέπει να βρίσκονται στην εγκατάσταση. Έτσι, στην περίπτωση π.χ. που ένας εργοδότης ζητήσει από τον εργαζόμενο να μην «χτυπήσει» την κάρτα την ώρα που ξεκινά την εργασία του ή να δηλώσει ότι σχόλασε ενώ παραμένει στον χώρο δουλειάς, ο έλεγχος θα είναι άμεσος και αντικειμενικός.